Bu ikili ne bir zamanlar televizyonlarda ünlenen polisler, ne de at yarışlarındaki bir kavram. Ne olduğunu görmeden önce biraz botanik bilgimizi pekiştirmek gerekiyor.

Parklarda, saray ya da köşk gibi görkemli yapıların bahçelerinde kesilerek ilginç biçimler verilen parlak yapraklı çalımsı bitkilerin adını anımsıyor musunuz? Evet, doğru: şimşir. İşte size ögesi şimşir ama hissesi farklı olan bir öykü: Sahip olduğu büyük bahçesi süs bitkileri ile kaplı ve bahçesine çok düşkün, her gün bahçesinde dolaşıp içi huzur dolan bir bey varmış. Bir gün bahçıvanını çağırmış ve ona emir buyurmuş:

- “Şimşirlerimin şekillerini değiştirmek istiyorum, onları yuvarlak yani küresel olarak kesmeni istiyorum.”

Bahçıvan,

- “Emredersiniz, yalnız bu zor bir iş biraz süre gerekli” demiş, bey de ona izni vermiş. Süre geçip bey bahçeye geldiğinde gözlerine inanamamış. Şimşirler o kadar küçülmüş ki neredeyse diz altı seviyesindeymiş. Bahçıvan ise şimşirleri küresel yaptığı için gururla efendisine bakıyormuş. Bey, dayanamamış ve sormuş:

- “Evet bunları yuvarlak kesmeyi başarmışsın ama benim özenle bakılmasını istediğim, her gün onlara baktığımda içimi rahatlatan, canım, gözbebeğim şimşirlerim nerede?”

Gerek özel gerekse iş yaşamımızda hep bir şeyler yapmaya çalışırken bazı şeyleri ıskalarız. Pasta kalıptan düzgün çıkar ama lezzeti meçhuldür. Sınavdan geçer not alırız ama bir şeyler öğrendik mi bilinmez. Fastfoodla karnımızı doyururuz ama iyi beslendiğimizi iddia edemeyiz. Maçları kazanırız ama oynadığımız futbol beğenilmez.

İş hayatındaki örnekler ise sayısızdır. Cirolarımız artmaktadır ama karlılık hak getire. Servisimiz fırtına gibidir ama müşteri memnuniyetini hiç sormayın. Depomuzun değerini düşük tutmaya çalışırız ama servis derecesini pek düşünmeyiz. Satışımızla övünürüz ama tahsilata baktığımızda neler görürüz acaba?

Bir işi doğru dürüst yapmak verimliliğin göstergesidir. Öte yandan doğru işi yapmak ise etkinliği gösterir. Doğru işi doğru şekilde yapmak için, aslında birbiri ile çelişkili olmayan ama birada gerçekleştirilmesi güç ama olanaksız olmayan, üst düzeyde ikili, alt düzeylere doğru indikçe çoklu hedef ya da değişkenlerle karşılaşabiliriz. Hem etkin hem verimli bir çalışma yapmak işi sahiplenen kişinin elindedir. Bunun için yeterli bilgiyi toplamak, araştırmak, konunun çeşitli yönlerini düşünmek, yapacaklarımızın olası sonuçlarını düşünerek önlem almak, ve coşku ile işe koyulmak gerekir. Bu arada diğer öğretmenlerin tersine önce sınav yapıp sonra öğreten hayat öğretmeninden öğrendiklerimizi hiç unutmamak ve pes etmemek hiç aklımızdan çıkmaması gereken özelliklerimiz olmalıdır.

Dünyanın yaşayan en yüksek IQ’lu insanlarından biri olarak tanınan Marilyn vos Savant bize yine bir ikili adı hatırlatarak yol gösteriyor: “Bilgi edinmek için çalışmak, araştırmak, okumak gerekir ama bilgeliğe ulaşmak için gözlemlemek gerekir.” *

Paul Coelho Simyacı adlı kitabında hayatın sırrını arayan ve bir seferinde kaşıktaki suyu dökmeden getiren, ikinci seferinde de köşkteki muhteşem eserleri seyrederken hayranlıktan, suyu hiç düşünmeyen gence bilge adamın ağzından şunları söylüyordu: “Hayatın sırrı kaşıktaki suyu dökmeden güzellikleri görebilmektir.”

Bilgiye ve bilgeliğe ulaşmanın yollarını aramaya ne zaman başlıyoruz?

Fuat Yalçın

* “To acquire knowledge, one must study; but to acquire wisdom, one must observe.”

Not: Kendini Doğru Değerlendirmek Eğitimine katılarak bu konudaki yetkinliklerinizi artırabilirsiniz. OffCourse'la dünyanın her yerinde, kişisel bilgisayar, tablet veya akıllı telefonunuz üzerinden eğitim alabilirsiniz.